Cisowsko-Orłowiński Park Krajobrazowy powstał na mocy uchwały Nr XXVIII/279/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 10 czerwca 1988 roku. Położony jest on w środkowo-wschodniej części województwa świętokrzyskiego, na południowy wschód od Kielc. Aktualnie Park posiada powierzchnię 20 706 ha, a otulinę stanowią obszary chronionego krajobrazu. Park wraz z otuliną swym zasięgiem obejmuje fragmenty kilku pasm Gór Świętokrzyskich: Orłowińskiego, Ociesęckiego i Cisowskiego. Utworzony on został w celu ochrony cennych zasobów przyrodniczych i walorów krajobrazowych oraz zachowania czystości wód rzeki Czarnej Staszowskiej, biorącej swój początek na bagnach i torfowiskach rezerwatu Białe Ługi. Na terenie Parku występują odsłonięcia skał paleozoicznych (od kambru do dewonu), zawierające unikatowe skamieniałości na skalę europejską i światową. Grupują się one głównie we wschodniej części obszaru w okolicach Widełek, Barda, Zalesia i Łagowa.

Rosiczka okrągłolistna

Wielkim bogactwem gatunkowym cechuje się roślinność runa leśnego. Stwierdzono tu występowanie około 350 gatunków roślin, w tym wiele podlegających ochronie gatunkowej – całkowitej lub częściowej. Wśród gatunków chronionych wymienić należy: cztery gatunki widłaków – wroniec, goździsty, jałowcowaty i spłaszczony, wierzbę borówkolistną, pełnika europejskiego, sasankę wiosenną, grążela żółtego, rosiczki – okrągłolistna i długolistna oraz liczne gatunki storczyków.

               Wawrzynek wilczełyko                                                   Pełnik europejski

Brak jest dokładnych danych dotyczących świata zwierząt na terenie Parku. Z ciekawszych chronionych gatunków występują: paź królowej, paź żeglarz, traszki (grzebieniasta, zwyczajna i górska), bocian czarny, cietrzew, myszołów zwyczajny.

Bocian czarny

   Do zabytków kultury sakralnej należy zaliczyć kościoły w Bardzie, Łagowie, Rakowie i Szumsku. 

Jeleniowski Park Krajobrazowy powstał na mocy uchwały Nr XXVIII/279/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 10 czerwca 1988 roku. Położony jest on w północno-wschodniej części województwa świętokrzyskiego, obejmując wyniosłe i malownicze Pasmo Jeleniowskie. Całkowita jego powierzchnia wynosi 4 295 ha, a otulina posiada rangę obszaru chronionego krajobrazu. Osobliwością Parku są rumoszowe blokowiska kwarcytowe o charakterze niewielkich gołoborzy, szczególnie dobrze zachowanych na zboczach Góry Jeleniowskiej i Szczytniaka. Na uwagę zasługuje typowy dla regionu świętokrzyskiego profil wychodni skał dewonu oraz powstałe na wychodniach wapieni środkowodewońskich powierzchniowe i podziemne formy krasowe.

Gołoborze na Szczytniaku fot. Karolina Orlińska

                W Parku wyróżniono sześć leśnych zespołów roślinnych: wyżynny jodłowy bór mieszany, żyzna buczyna karpacka, kwaśna buczyna niżowa, grad subkontynentalny, środkowopolski bór mieszany i podgórski łeg jesionowy a na terenach nieleśnych zbiorowiska muraw i zarośli kserotermicznych.

                Z ciekawszych gatunków roślin należy wymienić: pióropusznik strusi, podrzeń żebrowiec, trzy gatunki widłaków, tojad dzióbaty, parzydło leśne, naparstnicę zwyczajną oraz kilka gatunków storczyków.

   Atrakcyjność Parku podnoszą licznie występujące tu zabytki kultury materialnej. Są to obiekty zarówno budownictwa świeckiego (Grzegorzowice, Janowice, Jeleniów, Kunin, Nowa Słupia, Piotrów, Wronów) jak i sakralnego (Grzegorzowice, Nowa Słupia, Piórków).    

Kościół w Piórkowie