Wydawca treści Wydawca treści

Historia Nadleśnictwa

Fragment monografii Nadleśnictwa Łagów autorstwa Piotra Kacprzaka "Nadleśnictwo Łagów 200 lat administracji leśnej"

Do 1789 roku większość lasów obecnego nadleśnictwa Łagów stanowiła własność biskupstwa włocławskiego oraz rządową zorganizowaną i funkcjonującą w ramach starostw. Odrębnej administracji leśnej praktycznie nie było; z czasem jednak zaczęto zatrudniać gajowych oraz leśniczych. Nikt z nich nie posiadał wykształcenia leśnego, a administrowanie lasami polegało głównie na zaspakajaniu potrzeb w zakresie zapotrzebowania na drewno budowlane i opałowe oraz w mniejszym stopniu wypasu bydła w lesie i łowiectwa. Interesujące są zachowane szczątkowe opisy lasów, będące konsekwencją lustracji dóbr rządowych, a dające ogólny pogląd o ich stanie, powierzchni i administracji leśnej. W 1789 roku decyzją Sejmu Czteroletniego lasy biskupstwa włocławskiego zostają przejęte na własność Skarbu Państwa, a dobra rolne i leśne wokół Łagowa zorganizowane zostają w ekonomię Piórkowską i zapewne wydzierżawione. W 1795 roku teren ten przechodzi na własność rządu austriackiego i w tej strukturze organizacyjnej pozostaje do 1809 roku, kiedy to po przegranej przez Austrię wojnie z Francją, dobra te weszły w skład i pod zarząd Księstwa Warszawskiego. Pierwszy uporządkowany okres funkcjonowania gospodarki leśnej w lasach łagowskich to czasy Księstwa Warszawskiego oraz wpływ francuskich wzorców zarządzania i gospodarowania. Czas ten nacechowany był dążnością do osiągania korzyści materialnych, gdzie jedynym wyznacznikiem gospodarowania był zysk. Ponadto przetrwała do chwili obecnej struktura administracyjna w postaci podstawowej jednostki jaką było „Leśnictwo" oraz jednostka szczególna – Generalna Dyrekcja Dóbr i Lasów Narodowych. Wówczas z dóbr państwowych zostały wydzielone lasy, a z nich utworzono Leśnictwo Łagów – protoplastę dzisiejszego nadleśnictwa. Istotnym novum było uporządkowanie gospodarki poprzez wyznaczanie poręb rocznych zamiast plądrowniczego systemu pobierania pożytków drzewnych oraz sprzedaż drewna drogą publicznych licytacji. Okres Królestwa Polskiego (1815-1914) był czasem bardzo zróżnicowanym zarówno w układzie stosunków politycznych jak i gospodarczo-społecznych. Lata 1816-1830 to czas tworzenia podstaw funkcjonowania zorganizowanego leśnictwa opartego na planach urządzenia lasu. Uwzględniały one rozwijające się w regionie świętokrzyskim górnictwo i hutnictwo. To również czas kreowania polskiego modelu leśnictwa w dużym stopniu opartego na wzorach niemieckich. Niewątpliwą ciekawostką jest fakt, iż w leśnictwie Łagów od 1826 roku zaczął pracować na stanowisku nadleśniczego Stanisław Gumowski – jeden z pierwszych czterech absolwentów Szkoły Szczególnej Leśnictwa z roku 1819, a więc osoba z pełnym leśnym przygotowaniem zawodowym. Był to również okres walk narodowo-wyzwoleńczych, których wyznacznikiem były Powstanie Listopadowe 1830-31 i Styczniowe 1863-64, Rewolucja 1905-1907 roku oraz wynikające z tych wydarzeń konsekwencje dla ludności i rozwoju społeczno-gospodarczego oraz dla administracji leśnej. Druga połowa XIX wieku to z kolei okres systematycznego usuwania polskiej administracji leśnej z urzędów leśnych, z pozostawieniem jedynie strzelców i objazdowych. W tym czasie dekoniunktura na rynku drzewnym sprzyjała mało intensywnemu użytkowaniu lasu a stosowanie rosyjskich wzorców gospodarowania, nie zawsze było dostosowane do polskich realiów przyrodniczo-geograficznych. W tamtym okresie powstały Okręgowe Urzędy Leśne, jako jednostki pośrednie zarządzania lasami między władzą centralną (ministerstwem), a jednostkami terenowymi (leśnictwami), w tym Urząd Leśny ustanowiony w 1880 roku w Radomiu, pod który od tego czasu podlegało Leśnictwo Łagów.

Kierownik Urzędu Leśnego w Łagowie Kazimierz Suchecki - wrzesień 1916 r.

Okres I wojny światowej cechował się wojskowym nadzorem nad lasami nadleśnictwa, aczkolwiek cała gospodarka leśna prowadzona była przez leśników (obywateli państwa Austro-Węgierskiego) posiadających pełne wykształcenie leśne i przygotowanie zawodowe i będących jednocześnie w służbie armii austro-węgierskiej. Pozyskiwane drewno zaspakajało głównie potrzeby armii, a krótki okres trwania wojny nie spowodował istotnego zdewastowania drzewostanów. W tym czasie, jednym z kierowników Urzędu Leśnego w Łagowie, był późniejszy profesor leśnictwa ze Lwowa i z Poznania – Kazimierz Suchecki. Prócz Polaków, wśród których należy wymienić Franciszka Łagosza czy Zygmunta Lachmajera, wielce zasłużonych dla dyrekcji Radomskiej w okresie międzywojennym, pracowali tu także leśnicy z Rumuni czy Czech, których potomkowie mieszkają w Polsce do obecnych czasów. Odzyskanie niepodległości to punkt wyjścia do tworzenie podstaw polskiego modelu leśnictwa, ale z drugiej strony to również okres wielkiej daniny, jaką musiały składać lasy państwowe - w formie pozyskanego drewna - na odbudowę kraju. Swój udział miało tu również nadleśnictwo Łagów.

 

Siedziba Urzędu Leśnego w Woli Łagowskiej 5.XI.1917 r.

Nastąpił względny spokój oraz stabilność gospodarowania i kadrowa. W miarę równomiernie przebiega opracowywanie i realizacja planów urządzenia lasu. Okres II wojny światowej to nie tylko tragedia narodu i obywateli państwa polskiego. W tym czasie również kilkoro pracowników nadleśnictwa traci życie, a dla wielu z nich i ich rodzin to okres ciągłego niepokoju i strachu. Wówczas obowiązuje niemieckie prawo, w tym również prawo leśne. Pozyskiwane drewno służy zaspakajaniu potrzeb wojska i gospodarki niemieckiej. Okres wojny to przede wszystkim sprawdzian solidarności i patriotyzmu narodu, z którego leśnicy zdali egzamin. Wpływ wojny na lasy nadleśnictwa i najbliższą okolicę był tragiczny; stagnujący front niszczy doszczętnie okolicę a większość drzewostanów zostaje uszkodzonych w wyniku ostrzałów artyleryjskich. Skutki działań wojennych są odczuwalne do chwili obecnej. Lata powojenne cechowały się dwukrotnymi zmianami społeczno-politycznymi i związanymi z tym zamianami prawa leśnego oraz licznymi restrukturyzacjami w zakresie zarządzania lasami oraz zmianami zasięgu nadleśnictwa. Pierwsze lata to przede wszystkim odbudowa lasu ze zniszczeń wojennych, danina leśna w postaci drewna na odbudowę kraju oraz bardzo trudne warunki bytowe służby leśnej.

  

Posiłek w lesie - lata siedemdziesiąte leśnictwo Orłowiny

Liczne restrukturyzacje powodujące odwołania ze stanowisk, wprowadzają frustracje wśród pracowników Lasów Państwowych. Przez okres 200 lat w nadleśnictwie pracowało wiele osób, stąd też z różnych powodów nie sposób było wymienić wszystkich. Wśród nich byli tacy, którzy poświęcili się nauce, zdobywając tytuły profesorów, czy doktorów. Wielu pracowników nadleśnictwa osiągało znaczące stanowiska w administracji lasów państwowych. Trzech nadleśniczych nadleśnictwa Łagów zostało awansowanych na stanowisko dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu, inni zajmowali stanowiska zastępców dyrektora (przed i po wojnie) lub naczelników wydziałów w RDLP w Radomiu.


Najnowsze aktualności Najnowsze aktualności

Powrót

Bushcraft i survival – ankieta

Bushcraft i survival – ankieta

Lubisz spędzać czas na łonie natury? Chodzisz na wycieczki do lasu? Nocowałeś w lesie albo nie wykluczasz zrobienia tego w przyszłości? Jeśli odpowiedziałeś/odpowiedziałaś twierdząco na któreś z tych pytań, to prosimy wypełnij krótką ankietę.

Od 1 listopada 2019 r. Lasy Państwowe prowadzą program pilotażowy, który pozwala legalnie nocować na wybranych obszarach lasów w Polsce. W związku z tym pytamy osoby zainteresowane aktywnym spędzaniem czasu w lesie (w tym bushcraftem i survivalem) o ich doświadczenia, opinie i potrzeby. Zebrane informacje posłużą Lasom Państwowym do oceny pilotażu i wyciągnięciu wniosków na przyszłość. Ankieta jest anonimowa. Zajmie do 10 minut - http://personal.ewaluacja.eu/index.php/364718?lang=pl. Wyniki będą analizowane i przedstawiane zbiorczo. Dziękujemy za poświęcony czas.

Na terenie RDLP w Radomiu działania w ramach pilotażu udostępnienia obszarów leśnych do uprawiania bushcraftu i surwiwalu realizuje Nadleśnictwo Łagów (Leśny Kompleks Promocyjny „Puszcza Świętokrzyska”). Udostępniło do tego celu obszar Pasma Jeleniowskiego.

Bushcraft i surwiwal to nietypowe formy aktywności terenowej nastawione m.in. na bliski kontakt z naturą, minimalizm i samowystarczalność podczas przebywania w lesie. Na obszarach pilotażowych, dzięki nowym uregulowaniom społeczność ta będzie mogła uprawiać swoje hobby bez obaw o naruszenie ustawy o lasach. Ideą pilotażu są działania wstępne, które mają pomóc rozpoznać podstawowe bariery oraz zebrać wiedzę niezbędną do realizacji przyszłych projektów.

Nadleśnictwo Łagów udostępniło do tego celu obszar Pasma Jeleniowskiego o powierzchni aż 2 000 ha. Wyprawa jest o tyle ciekawsza, że można ją połączyć z wędrówką w pobliże rezerwatów przyrody: „Szczytniak", „Góra Jeleniowska” oraz „Małe Gołoborze”. W obszarze tym znajdują się również takie atrakcje jak kaplica na Górze Witosławskiej, XIX-wieczna figura Chrystusa w jej sąsiedztwie, czy źródło „Malinowy Stok”.

Obszar w Nadleśnictwie Łagów wyznaczony został zarządzeniem nadleśniczego. Ustalono też regulamin do stosowania przez osoby chcące skorzystać z możliwości dostępnych w wyznaczonych obszarach leśnych https://lagow.radom.lasy.gov.pl/documents/11026/37129262/51_2019.pdf/e44bca0c-50d9-0e0c-59f3-0eab92077bd7. Jednym z jego ważniejszych punktów jest biwakowanie w dowolnym miejscu w grupie do czterech osób i nie dłużej niż dwie noce z rzędu bez zgody nadleśnictwa (wystarczy je tylko uprzedzić o tym zamiarze pocztą elektroniczną). Biwakujący muszą potem przywrócić miejsce do stanu wyjściowego, przede wszystkim posprzątać po sobie – zgodnie z zasadą leave no trace (z ang. nie zostawiaj po sobie śladów). Zanim wyruszysz do lasu zapoznaj się z najczęściej zadawanymi pytaniami https://www.lasy.gov.pl/pl/turystyka/pilotaz-bushcraft-i-survival/pytania-dotyczace-obszarow-pilotazowych

Łącznie Lasy Państwowe wyznaczyły 43 specjalne obszary leśne o łącznej powierzchni ponad 65 tys. ha. Pilotażowy program potrwa do 23 listopada 2020 roku. Wszystkie szczegóły, w tym mapy i regulamin zostały opublikowane na stronie internetowej Lasów Państwowych. Mapa jest również dostępna w aplikacji Bank Danych o Lasach https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy